W polskim obrocie gospodarczym istnieje wiele różnych form prawnych prowadzenia działalności. Każda z nich charakteryzuje się innymi cechami, ma swoje plusy oraz minusy, a także spełnia nieco inne funkcje. Jedną z największych grup stanowią spółki prawa handlowego, które dzielą się na spółki osobowe i kapitałowe.
Wielokrotnie pisaliśmy już o jednoosobowych działalnościach gospodarczych, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością czy też akcyjnej. Dziś skupimy się na ogólnej charakterystyce spółek handlowych, a także sprawdzimy, na czym polega specyfika funkcjonowania spółki osobowej oraz spółki kapitałowej.
Czym jest spółka?
Zanim przyjrzymy się poszczególnym rodzajom, warto zastanowić się czym właściwie jest spółka. W potocznym rozumieniu jest to typ działalności osób fizycznych lub prawnych oparty na umowie albo statucie. Zazwyczaj zmierza do prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej. Podobnie znaczenie spółki rozumie ustawodawca.
Spółki a prawo
Na podstawie polskich przepisów można wyróżnić kilka zasadniczych spółek: prawa administracyjnego, prawa cywilnego oraz prawa handlowego. Pierwsze z nich zrzeszają osoby po to, aby nadzorować wspólne działania. Jeśli chodzi o sferę cywilistyki, mamy do czynienia wyłącznie ze spółką cywilną, którą tworzą samodzielni przedsiębiorcy. Więcej miejsca warto natomiast poświęcić spółkom prawa handlowego, stanowiącym odrębne podmioty.
Spółki prawa handlowego
Jest to forma współdziałania, której celem jest zarobek. Na spółkę składają się przynajmniej dwa podmioty, choć w niektórych przypadkach dopuszcza się wyjątki. Powstaje ona na mocy właściwej umowy i jest regulowana odpowiednimi przepisami kodeksu spółek handlowych z 15 września 2000 roku. Ustawa ta normuje tworzenie, funkcjonowanie, łączenie czy rozwiązywanie poszczególnych spółek. Określa także zasady ich podziału czy też przekształcania. Wspólnicy na mocy umowy określają cel, który ich łączy. Konieczne jest wniesienie tzw. wkładu własnego oraz współdziałanie na rzecz realizacji wyznaczonych zadań i osiągania zamierzonych korzyści.
Podział spółek handlowych
Można wyróżnić dwie podstawowe grupy spółek prawa handlowego Spółki osobowe i kapitałowe. Na liście pierwszych znajdują się: spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna. W gronie spółek kapitałowych natomiast znajdziemy spółkę z ograniczoną odpowiedzialności, a także akcyjną. Poniżesz spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, co je łączy oraz dzieli.
Powstanie spółek handlowych
Są tworzone na mocy wpisu konstytutywnego do Krajowego Rejestru Sądowego. Wcześniej wspólnicy muszą związać się odpowiednią umową, której treść jest zależna od rodzaju spółki. Dla spółki jawnej czy partnerskiej niezbędne będzie spisanie umowy, komandytowa czy komandytowo-akcyjna natomiast może zostać powołana na mocy statutu w formie aktu notarialnego.
Spółki osobowe – co warto wiedzieć?
Kluczowe znaczenie w tym wypadku ma osobista więź między wspólnikami oraz współpraca na rzecz wspólnego dobra. Spółki osobowe posiadają zdolność prawną, mogą więc nabywać prawa i obowiązki, w tym wejść w posiadanie nieruchomości czy też innych praw rzeczowych, a także zaciągnąć zobowiązanie. Dzięki temu stanowią niejako odrębny byt i nie są organizacyjnie oraz majątkowo związane ze wspólnikami. Funkcjonują samodzielnie w obrocie gospodarczym. Mogą obracać się na płaszczyźnie sądowej, posiadają bowiem zdolność procesową. W praktyce oznacza to nic innego jak to, że spółki osobowe mogą być stroną w procesie sądowym.
Kto zarządza w spółce osobowej?
W przeciwieństwie do uregulowań dotyczących spółek kapitałowych, w spółkach osobowych władzą zarządcy dysponują sami wspólnicy. To, w jaki sposób realizują swoje prawo do kierowania pracami organizacji, określają odrębne przepisy. Każdy z rodzajów spółki osobowej charakteryzuje się innymi rozwiązaniami. Co do zasady jednak wspólnicy mogą składać oświadczenia woli, dokonywać czynności prawnych w imieniu spółki. Wszelkie wyjątki czy też odejścia od tej normy powinna określać umowa między wspólnikami. To na jej mocy, dzielą się oni kompetencjami, ale i obowiązkami.
Spółki kapitałowe – istota działania
To drugi z typów spółki handlowej. Jest formą organizacyjną, wykorzystywaną w prowadzeniu przedsiębiorstw. Pierwsze spółki kapitałowe powstały najprawdopodobniej w Anglii w XVI wieku i polegały na tym, że podmioty potrzebujące kapitału sprzedawały swoje udziały w przyszłym zysku danej firmy. Dziś do grupy tej należy wspomniana już wcześniej spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjna.
Charakterystyczne cechy spółki kapitałowej
Jest to niezwykle rozbudowana forma działalności gospodarczej. Posiada wiele szczególnych cech, które odpowiadają jej funkcjonalności i celowi. Warto przede wszystkim wspomnieć o tym, że spółka dysponuje tak zwanym kapitałem zakładowym, może pochwalić się osobowością prawną, a także posiada majątek, który stanowi odrębną wartość od majątku osobistego każdego ze wspólników lub przedsiębiorców posiadających pakiet akcji.
Odpowiedzialność za majątek
Niezwykle ważnym rozwiązaniem przy spółkach kapitałowych jest odpowiedzialność za ich majątek. Okazuje się, że wszelkie problemy w spłacie zobowiązań czy też konsekwencje wynikające z realizacji podpisanych przez spółkę umów spadają na barki jej wspólników. Odpowiadają oni bowiem całym swoim majątkiem za kwestie finansowe związane z działaniem spółki. Warto dodać, że posiada ona swoje organy. Z tego względu wspólnicy czy akcjonariusze nie biorą bezpośrednio udziału w jej prowadzeniu. Następuje rozdział sfery zarządzania spółką, a praw należących do jej właścicieli.
Spółki osobowe i kapitałowe – podobieństwa
Wbrew pozorom na wielu płaszczyznach działania spółka kapitałowa przypomina tę osobową. Polski ustawodawca rozwiązał kwestię przepisów tak, aby jedna mogła brać korzystne rozwiązania z norm, które określają istnienie drugiej. Najważniejszym elementem spółki osobowej są ludzie, czyli wspólnicy. Prawo w przypadku obu rodzajów w każdej chwili dopuszcza ich zmianę. Możliwa jest również zmiana zapisów umowy między wspólnikami, bez zgody ich wszystkich. Wyjątek występuje w sytuacji, gdy w umowie zawarto inne rozwiązanie. Należy wówczas zastosować to, na które się umówiono.
Spółki osobowe i kapitałowe – różnice
Co ciekawe spółkę kapitałową może utworzyć nawet jedna osoba, w przypadku osobowej niezbędnych będzie przynajmniej dwóch przedsiębiorców. Kolejna różnica między nimi polega na tym, że o ile w spółce osobowej najważniejszy jest człowiek, w kapitałowej – największą rolę odgrywa organ zarządzający, czyli zarząd oraz kontrolujący, którym jest zazwyczaj rada nadzorcza.
Spółki rządzą światem
Nie ma co kryć, że są ciekawym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, którzy prowadzą poważne interesy i potrzebują wspólnych działań. Wielu biznesmenów decyduje się na „wejście” do spółki tylko dla zysku, po to, aby zdywersyfikować własną działalność gospodarczą. Zwykła jednoosobowa firma, nawet zatrudniająca ludzi, nie spełnia ambicji czy potrzeb niektórych właścicieli. Rynek spółek prawa handlowego otwiera przed nimi nowe drzwi.